صادرات کالا از جمهوری اسلامی ایران
روند صادرات انواع کالا از ایران و مجوزهای لازم
"روند شکلی صادرات کالا در جمهوری اسلامی ایران"
یکی از مهمترین راههای کسب درآمد ارزی کشور، فروش مازاد تولید یک محصول در قالب صادرات به یک کشور خارجی است. به علاوه در ازای صادرات کالا می‌توان محصولات و مایحتاج کشور را وارد و نیاز کشور را به محصولی خاص مرتفع نمود. طبعا برای شروع فعالیت صادراتی موفق پیش شرط هایی لازم است که باید توسط تجار و بازرگانان در نظر گرفته شود. طبعا یک تاجر موفق قبل از شروع فعالیت صادراتی اقدامات اولیه از قبیل تعیین استراتژی، شناسایی نیاز بازار و مواردی از این قبیل را به منظور انتخاب بهترین گزینه ممکن برای صادرات، انتخاب کالای مد نظر خود برای صادر کردن، پیدا کردن مشتری و... در نتیجه افزایش دامنه سوددهی فعالیت خود را انجام خواهد داد.
اخذ مجوزهای لازم برای صادرات
جدای از انجام مطالعات شناختی باید گفت که شروع فعالیت صادراتی در ایران مستلزم اخذ مجوزها و مدارکی به شرح ذیل است:
1)کارت بازرگانی معتبر به نام صادرکننده
- مجوز صدور کالا (این مجوز در شرایطی نیاز است که برای صدور کالا مد نظر شما از طرف وزارت صنعت، معدن و تجارت موافقت کلی اعلام نشده باشد).
- اخذ گواهی بهداشت و قرنطینه (این مجوز برای صادرات محصولات دامی، گیاهی،کشاورزی و برخی موارد خاص دیگر مورد نیاز است.
- گواهی استاندارد (در صورتی که کالا مشمول قوانین اجباری استاندارد صادراتی باشد).
- تهیه صورت عدل بندی(Packing List ) که در صورت متنوع بودن کالا مورد نیاز است.
برخی مدارک و مجوزهای یک کالای خاص مثل گواهی انرژی اتمی یا شناسنامه فرش برای صادر کردن
انواع کالا برای صادرات
به طور کلی کالاهای صادراتی بر حسب ضوابط صادراتی به سه دسته تقسیم می‌شوند:
کالاهای مجاز: کالاهایی که با اخذ مجوزها و رعایت ضوابط مربوطه نیازی به مجوز خاص برای صادرات نداشته و تاجر می‌تواند با رعایت نکات مربوط به آن صادرات را انجام دهد.
کالاهای مشروط: این کالاها تنها با کسب مجوز موردی صادرات امکان صادرات دارند. برای این موارد نیاز است که موافقت با صادرات توسط وزارت خانه ذیربط اعلام شده و پس از ارجاع به گمرک مراحل کسب مجوز آن طی شود.
کالاهای ممنوع: به طور کلی کالاهایی که بر طبق شرع مقدس اسلام و یا قوانین کشور ممنوع باشد، در این دسته قرار می‌گیرند. دولت می‌تواند بر حسب شرایط صادرات برخی کالاها را در کشور ممنوع اعلام کند.
تشریفات صادرات کالا:
1) بازاریابی کالا: ابتدا باید بازار مقصد خود را شناسایی کنید و از مهیا بودن شرایط برای صادرات کالا و فروش آن مطمئن شوید.
۲) کسب مجوز صادرات (داشتن کارت بازرگانی معتبر، نداشتن پیمان ارزی معوق، دارا بودن حساب جاری یا قرض الحسنه نزد بانک محل مراجعه)
3) تعیین قیمت صادراتی: توسط کمیسیون نرخ گذاری وزارت صمت
۴) صدور پروفرما یا پیش فاکتور برای مقصد یا خریدار کالا: برای صادرات کالا همواره فروشنده برای اطلاع خریدار پیش فاکتوری تهیه و ارسال می‌کند که در طی آن خریدار اطلاعات خوبی نسبت به کالا کسب کند. در این پیش فاکتور اطلاعات متنوعی مثل، اطلاعات فروشنده، اطلاعات خریدار، مقدار کالا، ارزش واحد، مبلغ کل و مواردی از این قبیل، قرار دارد. در اصل پروفرما سندی است که در آن صادرکننده مجموعه شرایط پیشنهادی خود را جهت صدور کالا یا کالایی معین به واردکننده اعلام می‌دارد. بر اساس قانون ایران، این سند باید حاوی اطلاعات زیر باشد: نام و نشانی فروشنده، نام و نشانی سفارش دهنده، شماره و تاریخ، صدور، مدت اعتبار، مشخصات کامل و شماره تعرفه گمرکی و در صورت استاندارد بودن کالا شماره استاندارد و نام موسسه و تعهدات فروشنده مربوطه، واحد اندازه گیری، تعداد کالا، قیمت کالا، نوع ارز، نام تولید کننده در کشور تولید کننده کالا، وزن کالا، مشخصات بسته بندی و علامت گذاری کالا، شرایط و مدت تحویل، شرایط و نحوه و وسیله و مبدا و مقصد حمل، شرایط پرداخت، اظهارات و تعهدات فروشنده.
5) دریافت اعتبار اسنادی LC : اعتبار اسنادی فرمی است که بنا به درخواست متقاضی و پس از آنکه وی فرم تکمیل شده در خواست گشایش اعتبار اسنادی را تسلیم بانک داخلی می‌کند. فرم مذکور توسط بانک LC صادر و به کمک آن وجه معینی به حساب با حواله کرد شخص ذی‌نفع، واریز می‌گردد. در اعتبارنامه مشخصات کالا و ترتیبات حمل آورده می‌شود و این سند غیر قابل معامله است. ترتیبات اجرایی به شرح زیر است:
- صادرکننده و خریدار خارجی بر سر تنظیم قراردادی که پرداخت آن توسط اعتبار اسنادی به انجام می رسد، به توافق می‌رسند.
- خریدار خارجی از بانک صادر کننده اعتبار اسنادی می‌خواهد که اعتبارات لازم را به نفع صادر کننده تامین نماید.
- بانک صادر کننده اعتبار اسنادی، از بانک صادرکننده کالا می‌خواهد که توصیه‌هایش را در مورد اعتبار تامین شده اعلام و یا آن اعتبار را تایید کند.
- بانک صادر کننده کالا، سند اعتبار را برای مشتری‌اش، یعنی صادر کننده می فرستد.
- صادر کننده کالاهای صادراتی را برای خریدار ارسال می‌کند.
- صادرکننده اسناد حمل و نقل را به بانک خود ارائه می‌دهد.
- بانک طرف صادرکننده کالا پس از بررسی، با شرایط پرداخت در اعتبارنامه را می‌پذیرد و یا مبلغ مورد نظر را به فروشنده می‌پردازد.
- بانک طرف صادر کننده سپس اسناد پرداخت را به بانک صادرکننده اعتبار اسنادی، تسلیم می‌کند.
- بانک صادرکننده اعتبار اسنادی، پس از بررسی اسناد مبلغ پرداختی بانک طرف صادر کننده، کالا را به بانک می‌پردازد.
- بانک صادرکننده اعتبار اسنادی بر اساس توافق قبلی با خریدار کالا حساب وی را بدهکار می‌کند.
-در این مرحله بانک صادرکننده اعتبار اسنادی، اسناد را به خریدار کالا ارائه می‌دهد.
۵) آماده‌سازی کالا و بسته بندی برای صادرات: در این مرحله فروشنده موظف است کالا را مطابق با شرایط مد نظر خریدار تهیه و بسته‌بندی نماید. این بسته‌بندی باید مطابق با نوع کالا و شرایط فروش آن در مقصد نیز باشد.
۶) دریافت گواهی بازرسی کالا: این اتفاق معمولا از سمت خریدار درخواست شده تا موجب اطمینان خریدار از منطبق بودن شرایط و بسته‌بندی کالا با شرایط مد نظر خود، شود.
۷) گرفتن گواهی مبدا و صادر کردن فاکتور: در این مرحله فروشنده باید فاکتور فروش کالا را تهیه کرده و به تایید اتاق بازرگانی برساند.
۸) عقد قرار داد حمل و بیمه کالا برای صادرات: در این مرحله صادر کننده باید برای حمل کالا با یک شرکت حمل کننده قرارداد بسته و همچین کالا را بیمه نیز بکند. البته در برخی معامله‌ها و شرایط معامله، فروشنده مسئولیت حمل و بیمه کردن کالا را برعهده ندارد که به طور کلی بر اساس توافق بین طرفین لزوم این امر تعیین می‌شود.
۹) اظهار کردن کالا به گمرک: پس از تعیین وضعیت ارسال کالا صادر کننده با در دست داشتن مدارک مورد نیاز که به آن‌ها اشاره شده به گمرک مراجعه کرده و اظهارنامه صادراتی را پر می‌کند.
۱۰) ارسال یا صادر کردن کالا: در این مرحله کالا از مبدا به مقصد ارسال می‌شود که این امر توسط شرکتی که با آن قرارداد حمل بسته شده انجام می‌شود.
۱۱) دریافت واریزنامه و یا گواهی صدور: پس از بررسی ارسال کالا شرکت حمل کننده کالا اظهارنامه کالای ارسالی را مهر کرده و به صادر کننده تحویل می‌دهد. این مهر در واقع مهر خروج کالای گمرک می‌باشد.
اسناد و مدارک لازم جهت صادرات
- اخذ کارت بازرگانی معتبر به نام صادرکننده
- اخذ مجوز صدور: در صورتیکه برای صدور کالای موردنظر، توسط وزارت بازرگانی موافقت کلی اعلام نشده باشد.
- اخذ گواهی بهداشت و قرنطینه ( دامی، نباتی حسب مورد ): طبقماده ۱۸ آیین نامه اجرایی قانون حفظ نباتات، فرآورده‌های نباتی که از ایران به کشورهای خارجی صادر می‌شود، بوسیله کارشناسان قرنطینه معاینه و در صورت سلامت کالا، گواهی بهداشت نباتی صادر می‌شود. در صورت عدم تقاضای خریدار این کار انجام نمی‌شود.به علاوه طبق ماده ۷ قانون دامپزشکی کشور مصوب سال ۱۳۵۰ ورود و صدور هر نوع دام زنده – تخم مرغ نطفه دار – اسپرم دام – فرآورده‌های خام دامی- داروها، واکسن‌ها، سرم ها و مواد بیولوژیکی، مواد ضدعفونی، سموم دام پزشکی، مواد غذایی متراکم، مکمل غذای دام و داروهائی که برای ساختن مواد نامبرده مورد نیاز است، باید با موافقت وزارت جهاد کشاورزی سازمان دامپزشکی کشور) صورت گیرد.
- گواهی استاندارد: در صورتیکه برای صادرات کالاهائی مقررات استاندارد اجباری وضع شده باشد، اخذ گواهی استاندارد از موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران و ارائه آن به گمرک ضروری است.
- گواهی انرژی اتمی: در مواردی که کالای صادراتی مواد غذایی با انواع قراضه‌های فلزات و … باشد، ارائه گواهی سازمان انرژی اتمی‌کشور ضروری است.
- تهیه صورت عدل‌بندی Packing List : در مواردی که کالاهای وارده بیش از یک بسته و محتویات بسته‌ها گوناگون و متنوع باشد، ارایه یک فهرست که محتویات هر بسته (خالص و با ظرف) نشان دهد، ضروری است
سایر اسناد مورد نیاز برای صادرات
اسناد زیر برای ارائه به گمرک ایران الزامی نیست. لیکن ممکن است توسط کشور مقصد یا خریدار خارجی مطالبه شود.
- گواهی مبدا: برای دریافت گواهی مبدا با در دست داشتن فتوکپی اظهارنامه گمرکی و بارنامه کالا به اتاق‌های بازرگانی و صنایع و معادن مراجعه شود.
- کارنه تیر: دفترچه ای است که برای عبور کالا بوسیله کامیون از کشورهای عضو ، بدون بازرسی دقیق و بدون تامین و دریافت حقوق و عوارض گمرکی صادر می‌شود
- سیاهه خرید (Invoice): سیاهه خرید یااینویس (Invoice) یا فاکتور صورت‌حسابی است که در آن تاریخ، نام و نشانی خریدار و فروشنده به شماره سفارش یا قرارداد، تعداد یامقدار ویا شرح کالا، قیمت واحد، قیمت کل نوع قرارداد و تعرفه گمرکی کالا ذکر شده است.
- بارنامه حمل:سند اصلی انتقال مالکیت کالا از فروشنده به خریدار است و دارای انواع مختلف می‌باشد. مانند بارنامه هوایی، بارنامه دریایی، بارنامه راه آهن، بارنامه سراسری بارنامه زمینی
- گواهی بازرسی: سندی است که توسط یکی از شرکت‌های بازرسی کننده بین‌المللی صادر و به موجب آن تایید می‌شود و نشان می‌دهد که کالای حمل شده باکالای ثبت سفارش شده یکسان است.